Η φυματίωση είναι μια αερομεταφερόμενη λοιμώδης πάθηση. Εξαπλώνεται μέσω σταγονιδίων στον αέρα, μέσω φτερνίσματος ή βήχα από άτομα που έχουν μολυνθεί με το μυκοβακτηρίδιο (Mycobacterium tuberculosis).
Το μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου έχουν άτομα που βρίσκονται κοντά και σε τακτική επαφή με όσους νοσούν. Τα παιδιά με στενή επαφή με όσους νοσούν έχουν πιθανότητα 30-50% εμφάνισης φυματίωσης.
Μόλις ένα άτομο μολυνθεί με το μυκοβακτηρίδιο, μπορεί να εμφανίσει γρήγορα την ασθένεια, η οποία είναι λοιμώδης, εμφανίζοντας συμπτώματα και απαιτώντας θεραπεία. Αυτό συμβαίνει συνήθως σε παιδιά και άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Αυτό ονομάζεται «πρωτοπαθής φυματίωση».
Αν το άτομο μολυνθεί χωρίς να αναπτύξει συμπτώματα τότε έχει λανθάνουσα λοίμωξη, και η κατάσταση αυτή δεν είναι μεταδοτική. Το 5-10% των ατόμων με λανθάνουσα λοίμωξη μπορεί να εμφανίσει ενεργό φυματίωση κάποια στιγμή στη ζωή τους.
Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης φυματίωσης, όπως ο διαβήτης, η έκθεση σε φάρμακα που καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα και το κάπνισμα.
Ο πιο σημαντικός παράγοντας κινδύνου είναι η μόλυνση με τον ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV). Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι ο κίνδυνος εμφάνισης φυματίωσης εκτιμάται 20-37 φορές μεγαλύτερος σε ανθρώπους που είναι φορείς του HIV, από ότι μεταξύ εκείνων χωρίς μόλυνση με τον HIV.
Οποιοδήποτε όργανο του ανθρώπινου σώματος μπορεί να προσβληθεί από την ασθένεια, αν και η πάθηση διαγιγνώσκεται πιο συχνά στους πνεύμονες.
Τα κύρια συμπτώματα της φυματίωσης είναι:
- •Πυρετός
- •Μειωμένη όρεξη
- •Απώλεια βάρους
- •Νυχτερινή εφίδρωση
- •Επίμονος βήχας
- •Αιμόπτυση
Το εμβόλιο BCG που παρουσιάστηκε το 1921 φαίνεται ότι βοηθάει στην πρόληψη κάποιων σοβαρών μορφών της νόσου σε παιδιά, ωστόσο έχει σταδιακά μειούμενη αποτελεσματικότητα στην προστασία ενάντια στο δια βίου κίνδυνο εμφάνισης φυματίωσης.
Χρησιμοποιείται σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, με ορισμένες από αυτές να εμβολιάζουν όλα τα παιδιά κατά τη γέννησή τους και άλλες να έχουν διακόψει τα προγράμματα μαζικού εμβολιασμού.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συστήνει ότι ο καλύτερος τρόπος πρόληψης της φυματίωσης είναι η επιτυχής αναγνώριση των κρουσμάτων και η χρήση αντιβιοτικών για τη θεραπεία της ασθένειας.
Εξετάζονται για την παρουσία του βακτηρίου τα δείγματα πτυέλων που λαμβάνονται από ένα άτομο με υποψία φυματίωσης. Μία ακτινογραφία θώρακος, και κάποιες φορές μία πρόσθετη αξονική τομογραφία, είναι χρήσιμα για να επιβεβαιώσουν την παρουσία της ασθένειας. Άλλες εξετάσεις, όπως η δερματική εξέταση φυματινοαντίδρασης (Mantoux) και μια αιματολογική εξέταση, γνωστή ως Quantiferon, είναι χρήσιμες στη διάγνωση λανθάνουσας φυματίωσης.
Η θεραπεία αποσκοπεί στην αντιμετώπιση της ασθένειας και την αποφυγή μετάδοσης της νόσου σε άλλους ανθρώπους. Χαρακτηρίζεται συνήθως από ένα εντατικό στάδιο θεραπείας για 2 μήνες, ακολουθούμενο από ένα στάδιο συνέχισης για 4 μήνες. Το πρώτο στάδιο περιλαμβάνει συνήθως τέσσερα διαφορετικά φάρμακα (ισονιαζίδη, ριφαμπικίνη, εθαμβουτόλη και πυραζιναμίδη) και έχει σχεδιαστεί να σταματά την ανάπτυξη του βακτηρίου. Το δεύτερο στάδιο είναι σχεδιασμένο να σκοτώνει τα υπόλοιπα βακτήρια.
Πρόσφατα, προέκυψαν νέα στελέχη της νόσου τα οποία είναι ανθεκτικά σε φάρμακα που χρησιμοποιούνται συχνά. Όπως και άλλα βακτηρίδια, τα μυκοβακτηρίδια μπορούν να υποστούν γενετικές αλλαγές (γνωστές ως μεταλλάξεις), οι οποίες μπορούν να τα καταστήσουν φυσικά ανθεκτικά σε ένα φάρμακο κατά της φυματίωσης.
Νέες μορφές της ασθένειας είναι γνωστές ως πολυανθεκτική φυματίωση σε φάρμακα (MDR-TB) ή εκτεταμένης αντοχής φυματίωση σε φάρμακα (XDR-TB). Η αντοχή αυτή είναι πιθανό να προκύψει από ανθρώπινο σφάλμα, όπως λάθος επιλογή φαρμάκων για θεραπεία της ασθένειας ή διακοπή της θεραπείας από τους πάσχοντες προτού ολοκληρωθεί. Όσο περισσότερο λανθασμένα χρησιμοποιείται ένα αντιβιοτικό, τόσο πιο πιθανό είναι να μεταλλαχθεί το βακτήριο και να γίνει ανθεκτικό στο φάρμακο.
Μάθετε περισσότερα σχετικά με τον πνευμονολόγο Σπύρο Καραγιάννη, καθώς και για τις παροχές του ιατρείου του, που βρίσκεται στο κέντρο της Λάρισας.
