Οι βρογχεκτασίες είναι μια χρόνια πνευμονοπάθεια κατά την οποία οι αεραγωγοί (βρόγχοι) είναι διευρυμένοι περισσότερο από το φυσιολογικό. Αυτή η παθολογική κατάσταση προκαλεί τη συσσώρευση βλέννας (ή πτυέλων) και καθιστά τον ασθενή περισσότερο επιρρεπή σε λοιμώξεις του αναπνευστικού.
Οι λοιμώξεις ενδέχεται να οδηγήσουν σε φλεγμονές, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν βλάβες ή απόφραξη σε τμήματα των πνευμόνων με αποτέλεσμα την εμφάνιση συμπτωμάτων όπως δύσπνοια, πόνο στο στήθος και εύκολη κόπωση.
Παρακάτω, ο πνευμονολόγος Σπύρος Καραγιάννης, αναλύει διεξοδικώς τα αίτια και τα συμπτώματα της νόσου, καθώς και τις θεραπευτικές πρακτικές που ακολουθεί στο ιατρείο του, στη Λάρισα.
Συχνά, η αιτία δεν διαπιστώνεται. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει αιτία, αλλά ότι απλώς δεν έχει γίνει γνωστή.
Καταστάσεις που σχετίζονται με βρογχεκτασίες είναι:
•Σοβαρές λοιμώξεις στην παιδική ηλικία, όπως η πνευμονία και ο κοκκύτης
•Σοβαρό άσθμα επιπλεγμένο με αλλεργική αντίδραση στον μύκητα Aspergillus
Αυτή η πάθηση ονομάζεται Αλλεργική Βρογχοπνευμονική Ασπεργίλλωση (ΑΒΠΑ)
•Αυτοάνοσα νοσήματα, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η ελκώδης κολίτιδα
•Απόφραξη των αεραγωγών κατόπιν εισπνοής κάποιας ερεθιστικής ουσίας
•Πρωτοπαθής δυσκινησία των κροσσών: πρόκειται για χρόνια, εκ γενετής κληρονομική νόσο, κατά την οποία οι πνεύμονες δεν αναπτύσσονται φυσιολογικά
•Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ): πρόκειται για χρόνια νόσο που προκαλεί φλεγμονή στους πνεύμονες, βλάβες στους πνευμονικούς ιστούς και στένωση των αεραγωγών, καθιστώντας δύσκολη την αναπνοή
•Ανεπάρκεια Α1-αντιθρυψίνης: κληρονομική νόσος που μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στους πνεύμονες και το ήπαρ
•Φυματίωση ή λοιμώξεις από μη φυματικά μυκοβακτηρίδια (NTM)
Κάθε άτομο βιώνει τη νόσο διαφορετικά, επομένως είναι δύσκολο να περιγραφεί η τυπική κλινική εικόνα ενός ασθενούς που πάσχει από βρογχεκτασίες.
Ωστόσο, ο ασθενής θα εμφανίσει κάποια από τα εξής συμπτώματα (ή και όλα):
•Βήχας, ο οποίος συχνά συνοδεύεται από παραγωγή βλέννης (πτύελα). Η ποσότητα των πτυέλων διαφέρει σημαντικά ανά περίπτωση, όπως και το χρώμα (μπορεί να είναι λευκωπό, κίτρινο, πράσινο, σκούρο πράσινο ή καφέ)
•Δύσπνοια, η οποία προκαλείται από τη μειωμένη λειτουργία των αεραγωγών που έχουν υποστεί βλάβη. Σε πολλές περιπτώσεις ο ασθενής παραπονείται για δυσκολία στην αναπνοή όταν ανεβαίνει σε ανηφόρα ή σκάλες. Σε σοβαρές καταστάσεις, ο ασθενής ενδέχεται να εμφανίζει δύσπνοια κατά τη διάρκεια λιγότερο έντονης άσκησης
•Αίσθημα εύκολης κόπωσης. Η κόπωση επιδεινώνεται εάν ο ασθενής στερείται τον ύπνο λόγω άλλων συμπτωμάτων.
•Ενόχληση στο στήθος, η οποία μπορεί να εκδηλώνεται με πόνο, σφίξιμο ή αίσθημα φουσκώματος στο στήθος
•Λοιμώξεις του αναπνευστικού (παροξύνσεις)
Τα συμπτώματα ενδέχεται να επιδεινωθούν κατά τη διάρκεια μιας λοίμωξης. Με τη σωστή θεραπεία και παρακολούθηση, οι περισσότεροι ασθενείς με βρογχεκτασίες έχουν φυσιολογικό προσδόκιμο ζωής
Το ιστορικό συχνών λοιμώξεων του αναπνευστικού σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα συμπτώματα (βήχας με απόχρεμψη, δύσπνοια) θέτουν την υποψία της νόσου.
Απαιτούνται εργαστηριακές εξετάσεις για την τεκμηρίωση:
- Ακτινογραφία θώρακος: Δεν αποκαλύπτουν συνήθως τις βρογχεκτασίες, αλλά είναι χρήσιμες ώστε να αποκλειστούν άλλες νόσοι
- Αξονική τομογραφία θώρακος: Απαιτείται για τη διάγνωση των βρογχεκτασιών
- Λειτουργικός έλεγχος της αναπνοής (σπιρομέτρηση-διάχυση): Με αυτόν τον τρόπο δεν γίνεται η διάγνωση των βρογχεκτασιών, υπολογίζεται ωστόσο αν υπάρχει βλάβη στους πνεύμονες καθώς και η έκτασή της
- Δείγμα πτυέλων: Με αυτόν τον τρόπο εντοπίζονται τα βακτήρια στους πνεύμονες, προκειμένου να προσδιοριστεί η καταλληλότερη αντιβιοτική θεραπεία εάν παρουσιαστεί αναπνευστική λοίμωξη
- Αιματολογικές εξετάσεις (ανοσολογικές)
Συνήθως με την εφαρμογή μιας δέσμης μέτρων, η κατάσταση των ασθενών που πάσχουν από βρογχεκτασίες παραμένει σταθερή με επαρκή έλεγχο των συμπτωμάτων. Στόχοι της θεραπείας είναι πρωτίστως η προφύλαξη από λοιμώξεις του αναπνευστικού (παροξύνσεις), κατά τις οποίες τα συμπτώματα επιδεινώνονται, η βελτίωση των συμπτωμάτων και της ποιότητας ζωής και η επιβράδυνση της επιδείνωσης της νόσου.
Στα γενικά θεραπευτικά μέτρα εντάσσεται η διακοπή του καπνίσματος, ο ετήσιος εμβολιασμός για την προστασία από λοιμώξεις, η φυσικοθεραπεία του αναπνευστικού και οι ασκήσεις κάθαρσης αεραγωγών, οι οποίες συμβάλλουν στην απομάκρυνση της βλέννας, η τακτική σωματική άσκηση που διευκολύνει την απομάκρυνση της βλέννας και βελτιώνει τη λειτουργία των πνευμόνων καθώς και φάρμακα που επίσης συμβάλλουν στην απομάκρυνση της βλέννας (αποχρεμπτικά).
Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία, ωστόσο χρησιμοποιούνται φάρμακα με αντιφλεγμονώδη δράση, όπως οι μακρολίδες (κοινή κατηγορία αντιμικροβιακών φαρμάκων), εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά φάρμακα, προληπτική αντιβιοτική αγωγή σε περιπτώσεις ασθενών με συχνές λοιμώξεις, αντιβιοτική αγωγή σε περιπτώσεις λοίμωξης αλλά και σε περιπτώσεις αποικισμού από συγκεκριμένα μικρόβια. Σπάνια απαιτείται χειρουργική επέμβαση, συνήθως όταν οι βρογχεκτασίες περιορίζονται σε μικρό κομμάτι του πνεύμονα.